Alexithymie

Wanneer je moeite hebt met het identificeren en uitdrukken van emoties kun je last hebben van alexithymie. Mensen met alexithymie hebben problemen met het onderhouden van relaties en het deelnemen aan sociale situaties. Dit kan komen omdat ze last hebben van een psychisch probleem, zoals depressie, maar alexithymie kan ook voorkomen zonder een comorbide stoornis.

Volgens onderzoek heeft tot 13% van de bevolking last van alexithymie. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Alexithymie (uitgesproken als: /ˌalɛksiti’mi/, uit het Griekse ἀ-, λέξις en θυμός, letterlijk zonder woorden voor emoties) is een persoonlijkheidstrek gekenmerkt door moeilijkheden in het beschrijven en onderscheiden van gevoelens, een beperkt fantasieleven en een denken dat voornamelijk gericht is op de buitenwereld en minder op de innerlijke beleving. Mensen die hieraan lijden hebben te maken met moeilijkheden met het verwoorden en begrijpen van emoties en met het omgaan met hun emoties. Ze zijn slecht in staat lichamelijke gewaarwordingen te kunnen zien als uiting van hun emoties. De term is in 1972 bedacht door Peter Sifneos.

De volgende problemen kunnen worden onderscheiden:

• Problemen met het identificeren, beschrijven en omgaan met de eigen of andermans gevoelens.
• Moeilijk het onderscheid maken tussen een gevoel en de bijbehorende lichamelijke gewaarwording.
• Verwarring van de fysieke gewaarwordingen die gekoppeld zijn aan deze gevoelens.
• Emoties zien als dromen of fantasieën, emoties zijn geen realiteit.
• Concreet en realistisch denken in plaats van met gevoel denken.
• Beperkt vermogen om gevoelens aan anderen over te brengen
• Moeilijkheden bij het herkennen van en reageren op emoties bij anderen, waaronder de stemtoon en gezichtsuitdrukkingen
• Een gebrek aan fantasie en verbeeldingskracht
• Een logische en rigide denkstijl die geen rekening houdt met emoties
• Slechte copingvaardigheden als het gaat om het omgaan met stress
• Zich minder altruïstisch gedragen dan anderen (altuïstisch betekent delen met anderen, bekommerd zijn om anderen, inzet voor minderbedeelden, enz.)
• Afstandelijk, star en humorloos overkomen
• Ontevredenheid met het leven

Mensen met alexithymie hebben vaak naast de bovengenoemde symptomen te lijden van chronische dysforie of uitbarstingen van schreeuwen of woede. Bij het vragen naar gevoelens kunnen de meesten zich redelijk uiten, maar lijken verward bij vragen over details.  Een groot misverstand bij alexithymie is dat men denkt dat mensen die aan alexithymie lijden zich helemaal niet verbaal kunnen uiten en geen weet van hun gevoelens hebben. Voor de term in gebruik kwam beschreef Sifneos in 1967 dat patiënten leden aan angstaanvallen en depressies. De onderscheidende factor was bij hen dat zij hun emoties niet konden beschrijven, in tegenstelling tot andere patiënten die leden aan angstaanvallen en depressies.

Een nog weinig onderzocht fenomeen
Alexithymie is een fenomeen dat anno 2020 nog weinig is onderzocht in de psychologie. Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen verschillende graden van expressie, omdat er enerzijds alexithymische mensen zijn die er geen moeite mee hebben, anderzijds zijn er alexithymische mensen die zowel fysieke als psychologische pathologische symptomen vertonen.

Alexithymie is niet geklasseerd als een psychische stoornis in de DSM-V. Het is een persoonlijk probleem dat verschilt van persoon tot persoon. Alexithymie en gebrek aan empathie werden vroeger vaak gezien als een zeer veelvoorkomend verschijnsel bij autistische stoornissen, zoals het syndroom van Asperger. Recent onderzoek en hernieuwde inzichten wijzen echter op een overlap tussen de stoornissen, maar personen met ASS (Autistische Spectrum Stoornis) hebben evenveel en soms zelfs meer empathie, maar missen wél vaker het vermogen die gevoelens te uiten.

De meeste (representatieve) populatieonderzoeken komen uit Scandinavië. De resultaten laten zien dat meer mannen, maar ook meer mensen met een lage sociaaleconomische status, mensen met een lage opleiding en ouderen ermee behept zijn. In de klinische praktijk zijn er echter meer vrouwen dan mannen, vooral in verband met pijnstoornissen, terwijl er meer mannen worden aangetroffen bij sommige ziekten die vermoedelijk door alexithymie worden veroorzaakt, zoals verslavingen.

Vroege kindertijd
Als persoonlijkheidskenmerk verschijnt alexithymie meestal vroeg in de kindertijd, blijft het in de loop van de tijd stabiel en is het van invloed op het sociale gedrag, zoals de studie-, beroeps- en partnerkeuze. Gevoelens leren waarnemen en uiten is een langdurig sociaal geïnduceerd leerproces in de menselijke ontwikkeling, waarin veel mis kan gaan. Een persoon die last heeft van emotieblindheid, heeft als kind waarschijnlijk niet alle noodzakelijke ontwikkelingsstappen doorlopen, waardoor de meeste ongewenste ontwikkelingen terug te voeren zijn op de sociale interacties tussen het kind en zijn omgeving.

Doelgericht
Mensen met alexithymie denken zeer doelgericht, bijvoorbeeld als de potentiële partner of schoonvader veel geld heeft, is dit een argument om een partnerschap aan te gaan. Als de vrouw eruitziet alsof ze geen problemen veroorzaakt, is dat ook een rationeel argument om een relatie aan te gaan. Zij nemen dus niet per se verkeerde beslissingen in het leven, maar ze maken ze anders.

Lichamelijke sensaties verkeerd interpreteren
Omdat alexithymes hun lichamelijke reacties niet zo goed aan gevoelens kunnen toewijzen, maar ze wel kunnen voelen, interpreteren ze bijvoorbeeld hartkloppingen niet als een signaal van angst, maar als een symptoom van een hartaandoening. Mensen die lijden aan emotieblindheid maken veel meer fouten bij het vinden van de oorzaak van lichamelijke gewaarwordingen. Zo worden over het algemeen meer lichamelijke afwijkingen zoals pijn gerapporteerd, maar ook omdat negatieve gevoelens geïsoleerd worden ervaren en niet in verband kunnen worden gebracht met de onderliggende sociale stresssituatie. Zij hebben vaker last van lichamelijke klachten zonder organische oorzaak zoals het prikkelbare darmsyndroom of andere pijnklachten.

Meer info
https://weten.site/alexithymie-geen-woorden-voor-emoties/
https://autismepraktijk-alice.nl/blog/grenzen-stellen.html

Via onderstaande test kan u voor uzelf nagaan of u aan alexithymie lijdt. U kan de vragen ook in een derde persoon formuleren en zo nagaan of uw partner hieraan lijdt.  Na het beantwoorden van alle vragen krijgt u een score met een interpretatie. Deze test bevat 40 vragen waaronder ook de vragen van de meest gebruikte Toronto Alexithymia Scale (TAS).